Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde 8 Ağustos’ta Beyaz Saray’da gerçekleşen 3’lü zirvenin ardından ortak deklarasyona imza attı.
ABD Başkanı Trump, Zengezur Koridoru’nun geliştirilmesi konusunda Ermenistan ile 99 yıla kadar uzayabilecek bir anlaşmaya da vardıklarını, Azerbaycan’ın Ermenistan’ın egemenliğine saygı gösterirken, Nahçıvan’a tam erişim sağlayacağını aktardı.
Bazı kişilerin bu rotaya “Trump Uluslararası Barış ve Refah Yolu” adını verdiklerini anımsatan Trump, bunu kendisinin talep etmediğini söyledi.
TÜRKİYE’DEKİ YANKILARI
Konuyla ilgili Cumhurbaşkanı Recep Tayip Erdoğan, sessizliğini koruyor. Erdoğan’ın, 21 Temmuz’da, koridorun yalnızca Azerbaycan, Ermenistan ve Türkiye için değil bölgedeki diğer ülkelere de fayda sağlayacağını, hattı jeoekonomik açıdan son derece önemli bulduğunu ve bunun bir anlaşmazlık değil, mutabakat simgesi olmasını temenni ettiğini belirttiği biliniyor.
FİDAN: “ZENGEZUR KORİDORU İNŞALLAH KISA ZAMANDA HAYATA GEÇER”
9 Ağustos’ra Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, “Zengezur Koridoru inşallah kısa zamanda hayata geçer” diyerek şöyle konuştu:
“Vizyonumuzdaki, stratejimizdeki koridor hayata geçerse Avrupa’dan başlayıp Asya’nın derinliklerine kadar kesintisiz gidecek bir ulaştırma koridorunun önemli bir ayağı olacak Zengezur Koridoru. Bu Türkiye’yi Kafkalar üzerinden, Hazar üzerinden sadece Orta Asya’ya değil, direkt olarak Türk dünyasına bağlayacak. Türk dünyasını Türkiye üzerinden Avrupa’ya bağlayacak. Avrupa’yı Türkiye üzerinden daha Asya’nın derinliklerine bağlayacak çok maksatlı bir yol olacak. Ben çok hayırlı bir gelişme olacağını düşünüyorum. İnşallah kısa zamanda hayata geçer.
ÖZEL: “TÜRKİYE’NİN SEYİRCİ KALMASI KABUL EDİLEMEZ”
CHP Genel Başkanı Özgür Özel, masaya Trump’ın oturmasını şu sözlerle eleştirdi:
“Azerbaycan-Ermenistan arasındaki anlaşmadan elbette memnuniyet duyacağız ama oradaki anlaşma Zengezur Koridoru üzerinden Türkiye’yi Kafkaslara bağlayan ve Türkiye açısından büyük bir stratejik üstünlük, yumuşak güç performansı sağlayacak bir meseleyken masaya Trump’ın oturması, Ermenistan ile Azerbaycan üzerinden 99 yıllık Amerikan çıkarına anlaşma yapılıp Türkiye’nin seyirci kalması kabul edilemez. Erdoğan’ın, ‘TikTok’çu Hakan’ın dış politikadaki fiyaskolarından bu millet bıkmıştır. Türkiye bıkmıştır.”
PERİNÇEK: “TEHDİT EDEN BİR GİRİŞİM”
Anlaşmayı eleştirenlerin arasında Vatan Partisi Genel Başkanı Doğu Perinçek de katıldı. Perinçek, şöyle dedi:
“Zengezur Koridoru’nun bir Amerika-İsrail girişimi olduğu çok açık. Bunu herkesin görmesi lazım. Biz Vatan Partisi olarak görüyoruz. Amerika ve İsrail’in girişimi hangi girişim olursa olsun sonuç itibariyle Türkiye’yi öncelikle tehdit eden bir girişimdir.
Zengezur yerine Ermenistan ve İran’dan başka koridorların aktif hale getirilmesi mümkündür. Ancak Türkiye bu koridorun hayata geçirilmesine hala önem veriyor. Zengazur Koridoru, İran’ın güvenliği ve ekonomik çıkarları için doğrudan bir tehdit oluşturuyor. Zaten İran’ın güvenliğini tehdit etmek, Türkiye’nin güvenliğini tehdit etmek anlamına geliyor. Türkiye neden bu konuyu dikkate almıyor? Evet, Zeng-i Zor koridoru doğudan batıya, batıdan doğuya doğru bir irtibatı, bağlantıyı temsil ediyor. Ama bu bağlantıyı siz güneyle kuzey arasındaki ilişkileri kesme amacıyla kullanırsanız o zaman ne oluyor? Bu koridor İran ile Zengezur Koridoru’nun üstünde olan ülkeler arasındaki bağlantıya karşı bir duvar rolü de oynayabilir. O bakımdan İran’ın güvenliğini, ekonomisini tehdit eden ve Türkiye’yi tehdit eden bir koridordur. Burada Amerika ve İsrail konusunda duyarlılığı olan herkes duyarlılık gösterir. Ama o duyarlılık yoksa o zaman Zengezur Koridoru konusundaki mücadelede bu duyarlılığa sahip olmayanları emperyalizme karşı mücadele eden güçler yanlarında görmemiş oluyorlar. “
“ZENGEZUR KORİDORU, OLDU TRUMP KORİDORU”
Saadet Partisi Genel Başkanı Mahmut Arıkan, “Zengezur Koridoru, oldu Trump koridoru. Artık Amerika’yla komşuyuz. Burnumuzun dibine geldi. Irak’ta, Suriye’de zaten dibimize geldi. Kuzeyde de dibimize geldi. Eğer bu evin içini derleyip toparlamazsak Allah korusun başımıza çok daha kötü şeyler gelir” dedi.
AYDAL: “ABD BÖLGEDE FİİLEN TOPRAK KAZANDI”
Yeniden Refah Partisi Genel Başkanvekili ve AR-GE Başkanı Doğan Aydal ise “Zengezur koridoru, oldu Trump koridoru” diyerek şöyle konuştu:
Bu projenin Türkiye’nin uzun vadeli çıkarlarına ciddi zararlar verebileceğini belirten Aydal, açıklamasında şu ifadelere yer verdi:
“Zengezur olarak adlandırılan bu koridorun, görünürdeki amacı ticareti artırmak gibi gösterilse de gerçek niyetin farklı olduğu açıktır. ABD’nin karanlık odalarında, muhtemelen İsrail’in katkılarıyla hazırlanmış ve dönemin ABD Başkanı Trump gözetiminde Ermenistan ile Azerbaycan arasında imzalanmış bu anlaşma, Türkiye, İran, Türkistan coğrafyası, Rusya ve Çin aleyhine birçok sonucu beraberinde getirecektir. Türkiye’nin bu kritik anlaşmada masada olmaması tam anlamıyla bir garabettir. Bu anlaşma ile Türkiye ile Türkistan coğrafyasının ticaret anahtarının ABD eline geçeceğini Hükümet yetkililerimizin görmüyor olması da anlaşılabilir bir konu değildir. Etrafımız onlarca ABD üssü tarafından çevriliyken bir de Doğu Anadolu’ya çok yakın bir konumda, yüzyıl boyunca resmen ABD toprağı hükmünde olacak bir bölge-üs bulunması Türkiye’yi sıkıntıya sokacak unsurlardan biridir.”
“Türkiye’nin, Zengezur Anlaşması’nı çok önceden bilmediğini söylemek de saflık olur” diyen Aydal, şöyle devam etti:
“Türkiye bu anlaşmanın kilit bağlantısı olan görüşmelere Azerbaycan ile ‘Kars-Iğdır-Aralık-Dilucu Demiryolu Projesi’ ile ilgili olarak başlamış ve iyi niyet mektubunu 25 Eylül 2023’te imzalamıştır. Birçok projemize para yardımı yapmayan Avrupa finansörleri bu yatırım için çalışmaları iki yıldan önce tamamlamış ve 22 Temmuz 2025 tarihinde, yani Zengezur anlaşmasından yaklaşık bir ay önce, 2,4 milyar Euro finans sağlamayı onaylamıştır. Bunu da Sayın Bakan Uraloğlu çok önemli bir başarı olarak takdim etmiştir. Bu anlaşma ile Ermenistan büyük ölçüde ekonomik olarak rahatlayacak, Dilucu üzerinden Avrupa ithalat-ihracat kapısı açılmış olacaktır. Yakında Ermenistan ile aramızdaki Kars-Akyaka kapısının da bu projeye eklemlenmesi an meselesidir. Hatta bu hattın Karadeniz’deki bir limanımıza, muhtemelen Trabzon Limanına bağlanma hesaplarını da yakında duyabiliriz. Zira gemi taşımacılığı, kara ve demiryolu taşımacılığına oranla çok daha ucuzdur. Ermenistan’ın Batı ve özellikle ABD tarafından aşırı kollanmasının, şımartılmasının yeni bir Ermenistan-Türkiye çatışmasına yol açmayacağını kimse söyleyemez. Ermenistan Türkiye ile sınırlarını belirleyen 1920 Gümrü Anlaşması, 1921 Kars Antlaşmasının geçersiz saymaktadır. Bayrağında hala Ağrı Dağı’nın bulunduğu da gözden kaçırılmamalıdır. Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev çok farkında olmasa da şımartılmış bir Ermenistan’ın Azerbaycan ile yeniden savaşa girmeyeceğini de kimse iddia edemez.
Bu proje ile ABD, Kafkasya’da fiilen bir toprak kazanmıştır. Gerekirse bu noktadan Tahran’ı orta menzilli füzelerle vurabilecek kapasiteye ulaşabilir. Ayrıca İran-Rusya ticaret hattını tıkayarak Rusya-Hindistan ve Rusya-Pakistan ticaretini de olumsuz etkileyecektir. Yakın gelecekte ABD’nin bölgede yaşayan Azeri kökenli İran vatandaşlarını, Kürtleri ve Talişleri kışkırtma olasılığı da göz ardı edilemez.
Bilindiği gibi Çin trilyon dolarlar harcayacağı Bir Kuşak-Bir Yol (One belt-One Road) adı altında projeler hazırlamıştır. Çin’in bir kuşak projesi şu anda konuştuğumuz Zengezur projesinin hemen alt kısmından-güneyinden geçip Türkiye üzerinden devam etmektedir. ABD kontrolündeki Zengezur Koridoru bitirildiğinde Çin’in zarar görmemesi mümkün müdür? Bu proje imzalanmıştır ancak bu bitirilecektir anlamına gelmemektedir. İran, Çin ve Rusya başta olmak üzere birçok ülke bu projeye itiraz edecektir. Ümidimiz Türkiye Cumhuriyeti Hükümetinin de olaylara daha dikkatli bakarak uzun vadede Türkiye Aleyhine olacak bu anlaşmayla ilgili kararlarını gözden geçirmesidir.”
