Türk Tabipleri Birliği (TTB), Halk Sağlığı Uzmanları Derneği (HASUDER) ve Türk Jinekoloji ve Obstetrik Derneği (TJOD), Covid-19’un gebeler üzerinde etkisiyle ilgili verilerini bilimsel bir yaklaşımla ortaya koyan ülkelerin çalışmaları ve önemli tıp dergilerinde yayınlanmış verilerin sonuçlarını değerlendirdi.
Üç meslek örgütü, Türkiye’de üyelerinden gelen bilgilere göre aşısız ya da tam aşılı olmayan gebe ölümlerinin son dönemde fazlalaştığına dikkat çekti. 10 Soruda Covid-19 aşısı ile gebelik ilişkisini kamuoyu ile paylaştı:
İŞTE SORULAR VE YANITLARI
1- Covid-19 gebeleri nasıl etkiler?
Gebelerin Covid-19’a yakalanma ihtimali genel toplumdan daha fazla olmamakla birlikte, araştırmalar Covid-19’un gebelikte ölümcül sonuçları olan ciddi bir risk etmeni olduğunu ortaya koyuyor. Gebe kadınların hastalığı ağır geçirme riski gebe olmayanlara göre daha fazla. Gebeliğe bağlı şeker hastalığı, KOAH, yüksek tansiyon, hipotirodi gibi hastalıkları olan kadınlarda yaşam kaybı riski daha yüksek. 18 ülkeden 2130 kadının dahil edildiği bir araştırma Covid-19 geçiren gebelerde anne ölümü, preeklampsi ve erken doğum riskinin geçirmeyenlere göre daha yüksek olduğunu ortaya koyuyor. Hem Alfa hem de şu an ülkemizde baskın olan Delta varyantı gebelerde daha ağır sonuçlara neden oluyor.
2- Covid-19 aşıları gebe kadınlar için güvenli ve etkili midir?
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), gebelikte aşılamanın faydalarının potansiyel risklerden daha ağır bastığı tüm riskli durumlarda Covid-19 aşılarının kullanılmasını öneriyor.
3- Gebeysem, gebe kalmayı planlıyorsam veya şu anda emziriyorsam Covid-19 aşısı olabilir miyim?
İngiltere, İspanya, İsveç, İsviçre, Norveç, Finlandiya, ABD, Kanada’yı içeren 34 ülkede 1 Eylül 2021 itibarıyla gebelere Covid-19 aşısı uygulanıyor. Avrupa İlaç Ajansı (EMA) ve CDC özel bir sağlık sorunları olmadıkça, bir hekim tarafından değerlendirildikten sonra gebe kalmayı planlayanlara, gebelere ve emzirenlere Covid-19 aşılarının yapılmasını önerdi. CDC, 11 Ağustos 2021’de, gebelerin aşılanmasının hastalığa bağlı komplikasyonlar ve artan yaşam kayıpları nedeniyle hiç olmadığı kadar aciliyet kazandığını duyurdu.
4- Gebelikte ne zaman aşı yaptırmalıyım?
Gebeliğin ilk üç ayı düşük açısından risklidir ve kadınların yüzde 11-16’sında görülür. Bu nedenle gebelikte bağışıklama bazı ülkelerde 12. hafta sonrasında yapılıyor. Bununla birlikte 11 Ağustos’ta açıklanan CDC raporuna göre; 20 hafta öncesi bir mRNA Covid-19 aşısı olan yaklaşık 2 bin 500 hamile kadın arasında düşük yapma riskinde artış bulunmadı. ABD’de aşılar, gebeliğin herhangi bir döneminde uygulanıyor.
5- Covid-19 aşısı doğurganlığı etkiler mi?
Hayır, Covid-19 aşısının kadınlarda veya erkeklerde doğurganlık sorunlarına neden olduğuna, plasenta ve fetüse zarar vereceğine dair hiçbir kanıt yoktur. Gebe kalmaya çalışan kadınlar mevcut Covid-19 aşılarıyla aşılanabilir aşıyı tamamladıktan sonra da hamileliği geciktirmek için hiçbir neden yoktur.
6- Covid-19 aşısının gebe iken aşılanmış kadınların bebekleri üzerinde etkisi hakkında ne biliniyor?
Covid-19 aşıları yeni aşılar olduğu için gebelikte Covid-19 aşısı olan kadınların bebekleri üzerindeki uzun vadeli etkileri hakkında henüz bir çalışma yoktur, ancak Covid-19 aşıları “canlı” aşılar olmadığından, insanda enfeksiyona neden olamazlar. Üstelik; diğer canlı olmayan aşılar, gebelikte uzun yıllardır herhangi bir güvenlik endişesi olmaksızın kadınlara veriliyor.
7- Aşılar doğmamış çocuğunuza Covid-19’a karşı bir miktar koruma sağlayabilir mi?
Bu konuda yeterli sayıda araştırma bulunmuyor. Sadece bir gebede aşıdan koruyucu antikorların plasentayı geçerek bebeğin Covid-19’a karşı bağışıklığına yardımcı olduğu gösterilmiştir. Annenin aşılanmasının yeni doğanları Covid-19’dan korumaya yardımcı olması muhtemel olsa da bu antikorların ne kadar koruma sağlayacağını veya bu korumanın ne kadar süreceğini belirlemek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
8- Emzirirken Covid-19 aşısı olabilir miyim?
Covid-19 aşıları canlı virüs içermediğinden bebek için risk oluşturması beklenmez. Covid-19 aşısı gebeler ve bebekler dahil olmak üzere hiç kimseyi Covid-19 ile hasta edemez, aşılar vücutta çoğalabilen canlı organizmalar içermediğinden anne karnındaki bebeğe bulaşamaz. Koronavirüs aşısı olduysanız emzirmeyi ertelemenize veya kesmenize gerek yoktur.
9- Tüp bebek tedavisi sürecinde aşı yaptırabilir miyim?
Evet, tüp bebek tedavisi sırasında Covid-19 aşısı yaptırabilirsiniz. Sağlık ekibiniz, durumunuz için en iyi zaman hakkında size tavsiyede bulunacaktır. Bu süreçte aşı yaptırırsanız, kendinizi ve bebeğinizi gebelikte Covid-19 enfeksiyonunun etkilerinden korumaya yardımcı olabilirsiniz.
10- Covid-19 aşılarının yan etkileri nelerdir ve aşıya bir reaksiyon gelişirse ne yapılmalıdır?
Gebe aşılamalarından sonra gebe olmayanlardan farklı yan etkiler bildirilmemiştir. Genel olarak aşıların yan etkileri hafiftir ve uzun sürmez. Aşıdan sonraki ilk iki günde en çok görülen yan etkiler; yorgunluk, ağrı, titreme ve enjeksiyon yapılan kolda ağrı veya hassasiyettir. Gebe olmayan bireylerde Covid-19 aşılarının bir veya iki gün süren ateş veya kas ağrısı gibi hafif ve kısa süreli yan etkileri olduğu biliniyor. Alerjik reaksiyon veya pıhtılaşma sorunları gibi ciddi yan etkiler çok nadirdir. Ayrıca grip benzeri semptomlar olabilir. Ateşiniz çıkarsa (ateşiniz 38°C veya üzerindeyse) dinlenip, hamilelikte güvenli olan parasetamol kullanılabilir. Daha fazla tavsiye için aile hekimine veya kadın hastalıkları ve doğum uzmanı bir hekime danışılmalıdır.